ႏွလံုးႏွင့္ေသြးေၾကာအဖြဲ႔အစည္း (Cardiovascular System)

အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုတြင္ လူဦးေရ ၇၁သန္းေက်ာ္ခန္႔ဟာ တစ္မ်ိဳး (သို႔) တစ္မ်ိဳးထက္ပိုေသာ ႏွစ္လံုးႏွင့္ေသြးေၾကာဆိုင္ရာေရာဂါမ်ား (၂၀၀၆ ခုႏွစ္စစ္တမ္းမ်ားအရ) ႐ွိေနၾကပါတယ္။ ပါဝင္တဲ့ေရာဂါအမ်ိဳးစားမ်ားကေတာ့ ေသြးတိုးေရာဂါ (Hypertension)၊
ႏွလံုးေသြးေၾကာေရာဂါ (Coronary artery disease)၊ ႏွလံုးလုပ္ေဆာင္မႈအားေလ်ာ့က်ျခင္း (Heart Failure)၊ ေလျဖတ္ျခင္း(Stroke)၊ ႏွင့္ ေမြးရာပါ ႏွစ္လံုးေရာဂါမ်ား ျဖစ္ၾကပါတယ္။ ႏွလံုးႏွင့္ေသြးလည္ပတ္မႈအဖြဲ႔စည္းကို ေလ့လာနားလည္ထားျခင္းသည္လည္း ယင္းေရာဂါမ်ားမျဖစ္ေစရန္ ထိေရာက္ေသာ ကာကြယ္မႈတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။

 

ႏွလံုး၏ခႏၶာေဗဒ

ကၽြန္ေတာ္တို႔ စာေတြေရးဖြဲ႔တက္တဲ့ ႏွလံုးသားေလးဟာ လွပတဲ့အဂၤါတစ္ခုမဟုတ္ပါ။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ့ႏွလံုးဟာ ေဟာင္းေလာင္းေပါက္ (Hollow) အသြင္႐ွိျပီး ခႏၶာကိုယ္ ရင္ဘက္အလယ္တြင္ ၾကြက္သားအသြင္ျဖင့္တည္႐ွိေနပါတယ္။ ခန္႔မွန္းေျခအေလးခ်ိန္ ၁၂ ေအာင္စခန္႔႐ွိျပီး အေရာင္အေသြးမွာေတာ့ အနီေရာင္႐ွိပါတယ္။ ႏွလံုးရဲ့အဓိကလုပ္ေဆာင္ခ်က္ဟာဆိုရင္ ခႏၶာကိုယ္အစိတ္ပုိင္းမ်ားအားလံုးသို႔ ေသြးမွတဆင့္ ေအာက္ဆီဂ်င္ႏွင့္ အျခားအဟာရဓာတ္မ်ားရေစရန္ ညွစ္ထုပ္ေပးရျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ အနားယူေနေသာ လူၾကီးတစ္ေယာက္ရဲ့ ႏွစ္လံုးခုန္ႏႈန္းသည္ ၆၀ မွ ၈၀ ခန္႔႐ွိပါတယ္။ ႏွစ္လံုးတစ္ခ်က္ခုန္လုိက္တိုင္း ၇၀ml ခန္႔ ေသြးပမာဏကို ညွစ္ထုပ္ေပးႏိုင္ျပီး output အားျဖင့္ ၁ မိနစ္ကို ၅ လီတာခန္႔ ႐ွိပါသည္။

 

ႏွလံုးၾကြက္သားတြင္ အလႊာသံုးလႊာ႐ွိျပီး အလြန္အမင္းအလုပ္လုပ္ရေသာ အခန္းေလးခန္းပါ႐ွိပါတယ္။ ယင္းအခန္းေလးခန္းႏွင့္အတူ ေအေအာတေသြးလႊတ္ေၾကာမၾကီး (Aorta) ႏွင့္ ေပၚပိုင္းဗီနာကဗာ (Superior Vena Cava)၊ အဆုပ္ေသြးလႊတ္ေၾကာႏွင့္ ေသြးျပန္ေၾကာ (Pulmonary Artery and Vein) တို႔နဲ႔ဆက္သြယ္ထားပါတယ္။ အခန္းမ်ား႐ွိသကဲ့သို႔ ႏွစ္လံုးအဆို႔႐ွင္ (ေခၚ) တံခါးမ်ားလည္း႐ွိပါတယ္။ ဒီ့အျပင္ ႏွစ္လံုးၾကြက္သားမ်ားကို ေသြးေထာက္ပံ့ေပးေသာ ႏွစ္လံုးေသြးလႊတ္ေၾကာႏွင့္ေသြးျပန္ေၾကာ (Coronary Artery and Vein) တို႔သည္ ႏွစ္လံုးၾကြက္သားမ်ားရဲ့ နံရံေပၚတြင္တည္႐ွိေနပါတယ္။  

ႏွလံုး၏ကမၼေဗဒ (သို႔) ႏွလံုး၏လုပ္ေဆာင္ပံု

စိတ္ပူပန္ရသည့္အခါ ႏွလံုးသည္ ပိုမိုျမန္ဆန္စြာ ခုန္ရပါသည္။ အဲဒီ့အခါ တဒိတ္ဒိတ္ခုန္ေနသည္ကို သတိျပဳမိပါသည္။ တဒိတ္ဒိတ္ခုန္ေနသည္မွာ အဆို႔႐ွင္မ်ား ဖြင့္ခ်ည္ပိတ္ခ်ည္လုပ္ေန၍ျဖစ္ပါသည္။ ႏွလံုး၏ ႐ွိဳ႔စနစ္ (Ignition system) သည္ တခဏတာမွ် ပံုမွန္မဟုတ္၊ အသံပို၍ညံတတ္သည္။ ေမာ္ေတာ္ကား၏ စနစ္ကဲ့သို႔ျဖစ္သည္။ ႏွလံုးကိုယ္တိုင္သည္ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္ကို ထုတ္လုပ္ေပးပါသည္။ က်ံဳ႔ျခင္းမ်ားကို စနက္႐ွိဳ႔သည့္အေနျဖင့္ ႏွိဳးဆြမႈမ်ား (impulses) ကို ပို႔ေပးရသည္။ ထိုသို႔ လွ်ပ္စစ္ဓာတ္ ႏွိဳးဆြမႈမ်ားေၾကာင့္ ႏွလံုးခုန္ရသည္။ 

 

ညာဘက္အခန္းႏွစ္ခန္းမွ ညစ္ညမ္းေသာေသြးမ်ားကို အဆုပ္သို႔ ညွစ္ထုပ္ေပးျပီး အဆုပ္မွျပန္လာေသာ ေအာက္ဆီဂ်င္ၾကြယ္ဝေသာ ေသြးသန္႔မ်ားကို ဘယ္ဘက္အခန္းႏွစ္ခန္းမွတဆင့္ ခႏၶာကိုယ္တစ္ခုလံုးသို႔ ျပန္႔ႏွန္႔သြားေစရန္ ညွစ္ထုပ္ေပးရပါတယ္။ ေသးစိတ္ေျပာၾကည့္ရေအာင္……. ညာဘက္အခန္းႏွစ္ခန္းဟာဆိုရင္ အေပၚပိုင္းဗီနာကဗာေသြးျပန္ေၾကာမွတစ္ဆင့္ ခႏၶာကိုယ္မွျပန္လာေသာ ညစ္ညမ္းေသာေသြးမ်ားကို လက္ခံရ႐ွိပါတယ္။ ႏွစ္လံုးရဲ့ညွစ္အားျဖင့္ ယင္းေသြးညစ္မ်ားသည္ အဆုတ္ေသြးလႊတ္ေၾကာမွတဆင့္ အဆုတ္ထဲတြင္ ေအာက္ဆီဂ်င္လည္လွယ္ျခင္းျပဳလုပ္ခါ အဆုတ္ေသြးျပန္ေၾကာမွတစ္ဆင့္ ဘယ္ဘက္ႏွလံုးအခန္းမ်ားထဲသို႔ ျပန္ေရာက္လာပါတယ္။ အဲဒီ့မွတဆင့္ ႏွစ္လံုးရဲ့ညွစ္အားျဖင့္ ေသြးသန္႔မ်ားသည္ ခႏၶာကိုယ္အစိတ္ပိုင္းမ်ား ထံသို႔ေရာက္႐ွိပါတယ္။

အထက္ေဖၚျပပါ ႏွလံုးလုပ္ေဆာင္ခ်က္ကို ျပဳလုပ္ႏိုင္ရန္ ႏွလံုးကိုယ္တိုင္သည္လည္း ေအာက္ဆီဂ်င္ႏွင့္အဟာရမ်ား ၾကြယ္ဝေသာေသြး လိုအပ္ပါသည္။ ႏွလံုးသည္ ခႏၶာကိုယ္အေလးခ်ိန္၏ ၁/၂၀၀ ပံုမွ်သာ႐ွိေသာ္လည္း ေသြးအားလံုး၏ ၁/၂၀ ခန္႔ကို ကၽြႏ္ုပ္တို႔ႏွလံုးသည္ လိုအပ္ပါတယ္။ ထိုသို႔ရ႐ွိရန္ အခန္းေလးခန္းတြင္း႐ွိေသြးမ်ားကို ယူျခင္းမဟုတ္ပါ။ ႏွလံုးၾကြက္သားမ်ားေပၚ႐ွိ ႏွလံုးေသြးေၾကာမ်ားမွ ယူရပါသည္။ ႏွလံုး၏ အားအနည္းဆံုးပိုင္းသည္ ထိုအပိုင္းပင္ျဖစ္သည္။ လူကိုေသေစႏိုင္ေသာ အေၾကာင္းတစ္ရပ္သည္ ထိုအပိုင္းတြင္ ျဖစ္ေပၚတတ္သည္။ ႏွလံုးေသြးေၾကာပိတ္ခါ ၾကြက္သားမ်ားအဟာရမ႐ွိျခင္းေၾကာင့္ ႏွလံုးၾကြက္သားမ်ားပုပ္ခါ ႏွလံုးခုန္ရပ္၍ အသက္ဆံုး႐ွံဳးရပါသည္။

 

ကၽြန္ႏ္ုပ္တို႔၏ႏွလံုးသည္ မည္သည့္အေျခအေနမ်ိဳးတြင္ျဖစ္ေစ အစြမ္းကုန္ေဆာင္ရြက္ေပးေနမည္သာျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင္း ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ့ ႏွလံုးသားေလးသက္သာေစရန္ သက္ေတာင့္သက္သာ ခုိနားခြင့္ေပးေနရမည္ျဖစ္ပါသည္။ ပိန္ေအာင္လုပ္ပါ။ ပံုမွန္ကိုယ္လက္လွဳပ္႐ွားပါ။ ပိုမို၍ အနားယူပါ။ အဆီကို ေလွ်ာ့စားပါ။ ေဆးလိပ္မေသာက္လွ်င္ အေကာင္းဆံုးျဖစ္မည္။ ယင္းသုိ႔ ျပဳမူေနထိုင္ပါက ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ့ႏွလံုးေလးသည္ ကာလၾကာ႐ွည္စြာ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ေနမည္သာျဖစ္သည္။